Η ανακήρυξη από την UNESCO της 26ης Νοεμβρίου 2019 ως Παγκόσμια Ημέρα Ελιάς, σηματοδοτεί τη σπουδαιότητα του ελαιοδένδρου στη διατροφή των ανθρώπων, αλλά και την περιβαλλοντική, πολιτιστική και οικονομική διάσταση του Μεσογειακού χώρου. Δεν είναι τυχαίο, ότι η παρουσία του ελαιοδένδρου συνδέεται με την εμφάνιση του ανθρώπινου πολιτισμού στην Ανατολική Μεσόγειο ούτε και το γεγονός ότι η ελιά και το ελαιόλαδο αποτελούν κοινή συνισταμένη πολιτισμού και λαογραφικών παραδόσεων των Μεσογειακών λαών.

Σήμερα, τέσσερα χρόνια από την ανακήρυξη της UNESCO, οι άνθρωποι που ασχολούμαστε με την καλλιέργεια της ελιάς, έχουμε κάθε λόγο να αισθανόμαστε τυχεροί και περήφανοι που συνεχίζουμε μια από τις πλέον αρχέγονες καλλιέργειες, αλλά και ιδιαίτερα ανήσυχοι για το μέλλον του ελαιολάδου και κατά συνέπεια το δικό μας. Ίσως η ευφορία από τις τιμές τον τελευταίο χρόνο να εφησυχάζει τους περισσότερους συναδέλφους και εμπλεκόμενους με την καλλιέργεια, αλλά ακριβώς εκεί εδράζεται η ανησυχία. Και αυτό διότι το αίτιο των υψηλών τιμών είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία δεν έχει σύνορα. Άλλωστε τις αιτίες για τη μειωμένη φετινή παραγωγή εκεί οφείλουμε να τις αναζητήσουμε. Η κλιματική αλλαγή φαίνεται ότι επηρεάζει την ελιά ως κατεξοχήν φυτό του Μεσογειακού χώρου αρνητικά, με ότι αυτό συνεπάγεται για την αναμενόμενη παραγωγή. Το ελαιόδενδρο θα συνεχίσει την παρουσία του, όπως το έχει κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το ζητούμενο είναι αν θα συνεχίζει να στηρίζει οικονομικά τη Μεσογειακή ύπαιθρο.

Η εκτόξευση των τιμών του ελαιολάδου, ως απόρροια της μειωμένης παγκόσμιας παραγωγής, προδιαγράφει ένα μέλλον με ποικίλες προγνώσεις. Από την προοπτική το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο να γίνει είδος πολυτελείας για περιορισμένα βαλάντια, έως το σενάριο η παγκόσμια παραγωγή να ανακάμψει και να επιστρέψουμε στις παλιές τιμές παραγωγού, ή τουλάχιστον κοντά σε αυτές. Λίγες είναι οι πιθανότητες για την ευόδωση του καλού σεναρίου, αλλά ακόμα και αυτό κρύβει πολλές παγίδες και κινδύνους, τόσο για το ίδιο το προϊόν όσο και για τους παραγωγούς. Όσο για το δεύτερο σενάριο, ας μην το συζητήσουμε καλύτερα…

Σε μια σοβαρή χώρα που σχεδιάζει το μέλλον της θα έπρεπε όλοι, από το αρμόδιο υπουργείο έως τον τελευταίο παραγωγό, να συζητάμε και να αναζητούμε λύσεις για κάθε πιθανή εξέλιξη. Αντίθετα, αυτό που φαίνεται να απασχολεί τη δημόσια σφαίρα είναι το «πανάκριβο» ελαιόλαδο που δεν μπορούν να αγοράσουν οι καταναλωτές, με εμάς τους ελαιοπαραγωγούς να είμαστε σε θέση άμυνας, επικαλούμενοι τα χρόνια των ισχνών αγελάδων που πουλούσαμε με τιμές κάτω από το κόστος παραγωγής. Τον τελευταίο χρόνο μάλιστα έχει αναλωθεί τόσο μελάνι για το «πανάκριβο ελαιόλαδο» και τόσος τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός χρόνος, που αν μέσω των παραπάνω αναζητούσαμε προοπτική για το μέλλον θα ήμασταν σε καλό δρόμο.

Ας δούμε όμως τα πράγματα θετικά και ας εστιάσουμε στα δυνατά «χαρτιά» του Μεσογειακού παραδοσιακού ελαιώνα, ο οποίος μπορεί να υστερεί σε ανταγωνιστικότητα, αλλά υπερτερεί στην προσφορά του στο περιβάλλον, που πλέον είναι το κύριο ζητούμενο όλου του κόσμου. Μόνο το ελαιόλαδο που παράγεται από παραδοσιακό ελαιώνα μπορεί να έχει αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα, με λίγη μέριμνα από την πλευρά των παραγωγών και μόνο στον παραδοσιακό Μεσογειακό ελαιώνα θα εντοπίσουμε απόθεμα ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ας γίνουμε εξωστρεφείς και ας βρούμε διαύλους επικοινωνίας με παραγωγούς στη λεκάνη της Μεσογείου ξεκινώντας με διάλογο στον ελλαδικό χώρο. Αν περιμένουμε λύσεις από το κράτος δεν θα έρθουν ποτέ. Αν ξεκινήσουμε να αναζητούμε μόνοι μας τον δρόμο, ως ελαιοπαραγωγοί, κάπου θα φτάσουμε…